زندان قصر؛ همه آنچه باید درباره آن بدانید

زندان قصر که در دوره رضاشاه بر بقایای همان قصر قجری ساخته شده، چند سالی است که به موزه بدل شده. حالا محمدجواد مرادی‌نیا در کتابی به نام «حکایت قصر» راوی موجودیت این بنا و آنچه بر آن رفته به‌ویژه موجودیت سیاسی آن از زمان قاجار تا پهلوی شده است. همان جایی که زمانی آب گوارایی داشت و بین اهالی تهران هم معروف بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اصطلاح «آب خنک خوردن» هم دقیقا از همین‌جا بین اهالی تهران معروف شد و دهان به دهان گشت تا بین همه اهالی ایران جا افتاد.

به گزارش شرق، این کتاب در چهار فصل نگاشته شده؛ فصل اول توصیف قصر در دوران قاجار است و همه فراز و نشیب‌هایش. روایت‌هایی از جهانگردان اروپایی و وضعیت این قصر تا پایان عصر قاجار.

بنای قصر قجر یادگار دوران فتحعلی‌شاه، دومین پادشاه سلسله قاجار است. قصری که در مزارع اطراف روستای خرم‌آباد که آن زمان جزء ییلاقات شمال تهران بود، ساخته شد. محلی که تا پیش از آن اردوگاه لشکریان آقامحمدخان بود. جهانگردانی که در زمان فتحعلی‌شاه به ایران آمده و از تهران گذشته‌اند، روایتی از قصر قجر که یکی از مهم‌ترین بنا‌های آن روز تهران بوده، به دست داده‌اند. ژوبر گفته بود: «قصر قاجار بر فراز تپه‌ای واقع و بنایی است بسیار زیبا و ساخته‌شده با آجر که باغ وسیعی بر آن احاطه دارد. نهر آبی از وسط باغ جاری است که پس از تشکیل حوض‌ها و فواره‌ها در جلگه زیردست گم می‌شود.... جیمز موریه هم این قصر را یکی از دو عمارت ییلاقی سلطنتی مشهور تهران برشمرده است. قصر قجر در زمان محمدشاه کم‌کم به محاق رفت. شاه ترجیح داد بنایی اختصاصی برای خودش در دامنه‌های البرز بنا کند. قصر قجر در زمان محمدعلی شاه متروک می‌شود و به نوشته یکی از جهانگردان اروپایی بیم آن می‌رفته که کم‌کم به ویرانه‌ای بدل شود.

در زمان ناصرالدین شاه قصر قجر کاملا به یک اردوگاه نظامی بدل شد. ناصرالدین شاه در میانه فصل شکار گاه‌به‌گاه در قصر اتراق می‌کرد؛ مثلا زمانی که به دوشان‌تپه می‌رفت، هنگام استراحت راهی قصر می‌شد. در زمان محمدعلی شاه کارکرد نظامی قصر پررنگ‌تر شد. بریگاد قزاق تابستان‌ها برای هواخوری و فرار از گرما به آنجا می‌رفت. در زمان مشروطه قصر قجر پایگاه نظامی حکومت برای حمله به مشروطه‌خواهان بود. این کارکرد نظامی همچنان قوی و قوی‌تر شد تا اینکه در کودتای سوم اسفند عده‌ای از بازداشت‌شدگان در قصر قاجار محبوس شدند و این نخستین‌بار بود که از این ساختمان به‌عنوان زندان استفاده شد.

فصل دوم وضعیت قصر را در دوران پهلوی روایت می‌کند؛ یعنی از زمانی که بدل به زندان می‌شود و بعد هم شرحی از زندانیان معروف و سرگذشت آن‌ها به‌علاوه برخی رخداد‌های این زندان در آن دوره توضیح داده می‌شود. در سال‌های بعد از کودتا قصر به حالت متروکه درآمد و از آن ویرانه‌ای بیش نماند تا اینکه در سال‌های اولیه حکومت رضاشاه و به موازات نوسازی تشکیلات اداری، مهندس مارکوف روسی مأمور شد وضع زندان‌های ایران را بررسی کرده و نقشه زندان‌هایی که با آب‌وهوای ایران متناسب باشد تهیه کند. در نهایت قصر قجر برای ساخت نخستین زندان مدرن ایرانی در نظر گرفته شد. عملیات ساخت آن در سال ۱۳۰۷ آغاز و آذرماه سال ۱۳۰۸ به پایان رسید؛ زندانی با ۱۹۰ اتاق و گنجایش ۸۰۰ زندانی.

نخستین زندانیان قصر از حال‌و‌هوای این زندان نوساز تعریف مثبتی دارند. یوسف افتخاری از جمله نخستین زندانیان سیاسی محبوس در قصر در خاطراتش که بخشی از آن در کتاب «حکایت قصر» آمده است، نوشته: «اولین زندانیان سیاسی که به قصر وارد شدند، من و رحیم بودیم. یک کریدور با حیاط در اختیار داشتیم. تختش خوب و رختخوابش تمیز بود.. در قصر از هر لحاظ راحت بودیم... خود ما باغبانی و درختکاری می‌کردیم و...». نصرت‌الدوله فیروز فرزند عبدالحسین میرزا فرمانفرما، سیدجعفر پیشه‌وری، از زندانیان سیاسی مشهور محبوس قصر در آن زمان بوده‌اند.

براساس گزارش‌های موجود نخستین اعتصاب غذا در زندان قصر در سال ۱۳۱۰ مقارن با اوج‌گیری خفقان سیاسی در کشور رخ داد. یکی از زندانیان به علت بی‌توجهی زندانبانان دچار بیماری شد و درگذشت، بعد از آن بود که عده‌ای از زندانیان اعتصاب غذا کردند و شکستن آن را منوط به اجابت درخواست‌هایی کردند. اگرچه همه درخواست‌ها اجابت نشد، اما زندان مجرد (انفرادی) و محدودیت برای مدتی از بین رفت.

قتل تیمورتاش، سردار اسعد بختیاری و اعدام علی‌مردان‌خان بختیاری و ماجرای بازداشت ۵۳ نفر از رخداد‌های مهم زندان قصر قجر در دوره پهلوی اول است که در کتاب شرح مفصلی راجع به آن‌ها آورده شده. به‌ویژه نویسنده به بخش‌هایی از خاطرات اعضای ۵۳ نفر و پرونده‌های آن‌ها اشاره کرده است. شرحی از حبس و مرگ محمد فرخی‌یزدی، دکتر تقی ارانی هم در کتاب آمده است.

کتاب حکایت قصر به روایت چهره‌هایی کمتر شناخته‌شده برای ما و گمنام در تاریخ، اما با ماجرا‌هایی عجیب و خواندنی که در قصر محبوس بودند و به جهاتی به قتل رسیده‌اند یا دچار مرگ شده‌اند هم پرداخته است. مانند ماجرای کشتن امیر بنان، جوان گمنامی که بدون اجازه و سرزده به کاخ سعدآباد رفته بود و برای همین بازداشت و به زندان قصر منتقل شده بود.

فصل سوم دوره پهلوی دوم است. از‌جمله رخداد‌های مهم این دوره زندان می‌توان به شورش زندانیان در قصر و فراز سران حزب توده اشاره کرد. در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ در زندان قصر شوری رخ می‌دهد و عده‌ای از زندانیان عمومی هم به دنبال ورود متفقین به ایران عفو می‌خورند و آزاد می‌شوند. وضعیت زندان در دوره شهریور ۲۰ به کلی فرق می‌کند و از رعب و وحشت دستگاه پلیس کاسته می‌شود.

بعد از کودتایی نافرجام علیه شاه در سال ۲۷ جمعی از اعضای حزب توده بازداشت می‌شوند. سال ۲۹ عده‌ای از سران حزب از زندان فرار می‌کنند. در کتاب اشاره‌ای به این ماجرای فرار شده است. ماجرای بازداشت فدائیان اسلام در قصر به دنبال ترور رزم‌آرا در این کتاب شرح داده شده است.

نویسنده در بخشی مجزا هم به شرح حال نویسندگان و شاعرانی که در این دوران در قصر محبوس بوده‌اند، پرداخته است و روایت‌هایی از خاطرات آن‌ها از دوران حبس قصر آورده است مانند علی‌محمد افغانی، احمد شاملو، مهدی اخوان‌ثالث و ...

بخشی از کتاب به صورت مجزا به شرح رخداد‌های دهه ۴۰ زندان قصر پرداخته شده؛ مانند زندانیان ۱۵ خردادی، انجمن‌های اسلامی، حزب ملل اسلامی، فرار چند زندانی و... بنا بر روایت کتاب، ترکیب زندانیان سیاسی در دهه ۴۰ کاملا متفاوت می‌شود. زندان قصر از آغاز تأسیس تا آن هنگام عمدتا پذیرای زندانیانی بود که به گروه‌های کمونیستی و مارکسیستی تعلق داشتند؛ به جز گروه فدائیان اسلام؛ اما در دهه ۴۰ گرو‌های اسلامی به ترکیب زندانیان سیاسی قصر اضافه شدند. گروه ۱۵ خردادی‌ها، امام خمینی، انجمن‌های اسلامی و اعضای نهضت آزادی، ضاربان حسنعلی منصور که بعد‌ها به هیئت‌های مؤتلفه مشهور شدند، حزب ملل اسلامی، گروه جاما و... نویسنده شرحی از همه این‌ها و وضعیت بازداشت‌شدگان متعلق به این جریان‌ها در کتاب ارائه داده است.

در این کتاب به وضعیت زندان قصر در دهه ۴۰ براساس گزارش زندانیان سیاسی به سازمان‌های مدافع حقوق زندانیان سیاسی هم اشاره شده و شرح مفصلی از زبان زندانیان از وضعیت غذا، بهداری، ملاقات، پرونده‌سازی، جیره روزانه و... داده شده است. گزارشی از فرار چهار نفر از گروه جزنی از زندان هم یکی دیگر از ماجرا‌های خواندنی کتاب است.

بخش دیگر مربوط به زندان قصر در دهه ۵۰ است. در این دهه شرایط زندان کمی تغییر می‌کند و اعضای گروه مجاهدین خلق و فدائیان اسلام هم به جمع زندانیان سیاسی اضافه می‌شود و دیگر زندانیان سیاسی در اقلیت بودند. نویسنده درباره شرایط زندان‌های شماره سه و چهار قصر در این سال‌ها می‌نویسد که بخش عمده اداره داخلی زندان در دست زندانیان بود، جلسات هفتگی بر‌گزار می‌کردند، تنظیم ساعات خواب و بیداری دست خودشان بود، سرود می‌خواندند و نوعی آزادی نسبی را تجربه می‌کردند.... ماجرای فرار اشرف دهقانی در سال ۵۲، گروه ابوذر نهاوند، انتقال چند زندانی از قصر و تیرباران آنها، کم‌شدن فشار بر زندانیان سیاسی در سال ۵۵ و سرانجام رهایی زندانیان سیاسی در سال ۵۷ از زندان قصر و بعد جابه‌جایی زندانبانان با زندانیان بعد از رخداد انقلاب و اعدام چند نفر از زندانبانان و افسران زندان قصر، محاکمه و اعدام هویدا که در قصر بازداشت بود، بخش‌های پایان کتاب را شامل می‌شود.

فصل چهارم کتاب درباره برنامه‌ها و سرگرمی‌های زندانیان صحبت می‌کند. نویسنده در کتاب شرحی هم از وضع و حال زندانیان زن سیاسی و زندان زنان در این دهه می‌دهد. نحوه اداره بند زنان، نگهبانان زندان زنان، وضعیت ورزش، مطالعه، کلاس‌های آموزشی و سخنرانی، کتاب‌هایی که در زندان قصر از سوی زندانیان ترجمه یا تألیف شده بوده و... پایان‌بخش کتاب است.

در بخش پیوست‌های کتاب هم ماجرای تیمورتاش در زندان، داستان فرار سید‌فرهاد و برخی اصطلاحات رایج در بین زندانیان قصر به صورت مفصل و جداگانه شرح داده شده است.

خوانندگان علاقه‌مند به دنبال‌کردن روایت‌های زندان قصر می‌توانند به جز این کتاب، به کتاب خاطرات سرتیپ اصغر کورنگی، رئیس سابق زندان قصر با نام «مسیح در قصر»، از سوی نشر روزنه هم مراجعه کنند. روایت رئیس زندان قصر در دهه ۴۰ که به جای همکاری با ساواک یا اطلاعات شهربانی با زندانیان سیاسی همکاری می‌کرد، او بود که شنود ساواک را در اتاق‌های زندان به آیت‌الله طالقانی لو داد و بابت همین هم مدتی کوتاه بازداشت شد و برای بازگرداندن زندانیان سیاسی از تبعید سعی زیادی کرد و در کمیسیون عفو و بخشودگی نهایت تلاش خود را کرد تا این عفو شامل حال همه اعضای نهضت آزادی شود.

منبع: فرارو

کلیدواژه: زندان قصر ندامتگاه زندان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۴۰۹۰۲۶۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قبل از خرید بهتر است تفاوت تسمه با ورق فولادی را بدانید!

تفاوت تسمه با ورق فولادی برای فعالان حوزه آهن­آلات و صنایع مختلف از اهمیت بالایی برخودار است و شناخت این تفاوت­ها باعث می­شود تا در زمان خرید بهترین مورد را متناسب با نیاز خود انتخاب کنند. تفاوت تسمه فولادی با ورق در نحوه تولید، نحوه کارکرد (تسمه از از قدرت و مقاومت بالاتری برخوردار است)، ابعاد و ضخامت آن است. تسمه و ورق به­عنوان محصولات پرکاربرد در صنایع مختلف شناخته می­شوند که هر کدام ویژگی­ها، جنس و انواع متنوعی دارند که این موارد می­تواند در ایجاد تفاومت میان این 2 محصول موثر باشد.

منظور از تسمه فولادی چیست؟ به همراه ویژگی و انواع آن

تسمه آهنی یا فولادی به صورت نواری است که از طول بالایی برخوردار است و معمولا به حالت ریسمانی یا رشته­ای آن را تولید می­کنند. مواد اولیه­ای که برای ساخت این محصول مورد استفاده قرار می­گیرد شامل ورق سیاه یا گالوانیزه است.

اولین ویژگی تسمه آهنی این بوده که هرچند ضخامت کمی دارد اما از طول بالایی برخودار است که باعث می­شود تا کابردهای متنوعی داشته باشد، ساده­ترین راه برای تولید تسمه فولادی برش ­دادن ورق ­ها در اندازه­های مورد نیاز است.

تسمه ­های فولادی دارای مدل­های مختلفی هستند که از نظر روش تولید با یکدیگر تفاوت دارند و این موضوع در تغییر ویژگی­های محصول نهایی تاثیر دارد. انواع تسمه عبارت­اند از:

تسمه فولادی فابریک: برای تولید این مدل از تسمه­های فولادی از تغییر شکل شمش­ها در کارخانه­هااستفاده می­کنند. تسمه فولادی ماشین­کاری: برای ساخت تسمه­های ماشین­کاری در ابتدا با استفاده از یک گیوتن، ورق برش می­خورد و در نهایت عملیات اتوکشی برای ایجاد ظاهری صاف انجام می­شود. تسمه فولادی نورد: با کمک روش­های نورد سرد و گرم این نوع از تسمه­های فولادی را می­سازند. تسمه فولادی ترانس: از دیگر نمونه­های تسمه مانند ماشینکاری و فابریک برای تولید این مدل استفاده می­کنند و ابعاد دقیقی دارند.

همه این انواع، ضخامت ها و نوع کارایی، و البته ابعاد تسمه می تواند بر قیمت نهایی تسمه فولادی به صورت مستقم تاثیرگذار باشد. از این خاطر می بایست در زمان به این موارد دقت داشت و با توجه به کاربردی که نیاز است، تسمه فولادی را خریداری نمود.

کاربرد تسمه فولادی چیست؟

تسمه­های فولادی در اندازه­ها و کیفیت متفاوتی تولید می­شوند که این مورد می­تواند باعث کاربردهای متنوع این محصول شود و برخی از موارد استفاده به شرح زیر است:

ساخت لوازم خانگی تولید کابل برق و تلفن به­منظور ساخت حفاظ، پله، درب و پنجره و نرده­های فولادی در صنایع خودروسازی ورق فولادی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟

ورق­ها به­عنوان یکی از اولین محصولات ساخته­شده از شمش­های فولادی در نظر گرفته می­شوند. آلیاژها و عناصر متنوعی برای ساخت ورق آهنی مورد استفاده قرار می­گیرد که این مسئله در تعیین ویژگی­های اصلی محصول نهایی، نقش به­سزایی دارد.

از طرفی ورق فولادی از محصولات پرکاربرد در صنایع مختلف به­شمار می­رود که به­صورت مستقیم یا غیر مستقیم در ساخت بسیاری از تولیدات فلزی مورد استفاده قرار می­گیرد.

از ویژگی های ورق فولادی می­توان به تنوع در کاربرد اشاره کرد که به­عنوان مزیت ورق فولادی در نظر گرفته می­شود. شکل­پذیری، قابلیت چکش­خواری، جوشکاری، شکل ظاهری متنوع، سطوح مقاومتی و ضخامت مختلف از دیگر ویژگی­های این محصول است.

انواع ورق فولادی

شناخت انواع ورق فولادی نیز به شما کمک می­کند تا تفاوت تسمه با ورق فولادی را بهتر متوجه شوید. به­طور کلی روش تولید، ایجاد تغییر در ترکیبات و شکل ظاهری باعث می­شود تا انواع مختلفی از این محصول تولید شود که مهم­ترین و پرکاربردترین موارد به شرح زیر است:

ورق سیاه: ازآنجایی­که در زمان تولید ورق با استفاده از روش نورد گرم، سطحی کدر و ناصاف برای این مدل ایجاد می­شود معمولا با نام ورق سیاه معروف بوده و دارای 2 گرید مهم است. ورق گالوانیزه: زمانی که از روش گالوانیزاسیون برای ایجاد یک پوشش محافظ از جنس روی استفاده می­شود، محصول نهایی را ورق گالوانیزه می­گویند که مقاومت در برابر خوردگی مهم­ترین ویژگی آن به­شمار می­رود. ورق روغنی: سطح صاف و صیقلی این مدل باعث می­شود تا با نام ورق روغنی آن را بشناسند که برای تولید چنین محصولی از روش نورد سرد استفاده می­کنند. ورق اسیدشویی: به­منظور حذف لایه اکسیدی بر روی ورق تولیدشده از روش نورد گرم، آنها را وارد مخزن اسید می­کنند تا ورق اسیدشوی تولید شود. ورق رنگی: برای مواردی که ظاهر از اهمیت زیادی برخودار باشد، رویه ورق­های گالوانیزه را با استفاده از لایه رنگ پوشش می­دهند که به آنها ورق رنگی می­گویند. ورق آجدار: سطوعی با برجستگی­های زیاد به­عنوان ورق آجدار شناخته می­شود که از لیزخوردن اجسام جلوگیری می­کند.

وجود انواع مختلف ورق فولادی، که هریک کارایی، ابعاد، ضخامت های مختلفی دارند، می توانند با توجه به ویژگی های خاصی که هریک، در زمینه های خاصی به کار گرفته شوند. از سوی دیگر ضخامت و وزن ورق در انواع مختلف، حرف اول در تخمین قیمت روز ورق در نوع های مختلف را می زند. هر چره وزن و ضخامت ورق بیشتر باشد، به تبع قیمت ان نیز بیشتر خواهد بود. به همین خاطر است که قیمت ورق های فولادی در انواع مختلف با یکدیگر متفاوتند.

کاربرد ورق فولادی در صنایع مختلف

ورق­های فولادی دارای کاربردهای بسیار متنوعی در صنایع مختلف هستند که برخی از موارد استفاده از انواع ورق به شرح زیر است:

ساخت قطعات و بدنه خودروها در صنعت کشتی­سازی تولید مصالح ساختمانی مختلف مانند نبشی، تیرچه و میلگرد برای ساخت تانکرهای بزرگ به­منظور تولید تجهیزات کشاورزی به­کارگیری در ساخت ماشین­آلات سنگین تسمه فولادی با ورق چه تفاوت دارند؟

اولین تفاوت تسمه با ورق فولادی مربوط به نوع کاربرد این محصولات است به این صورت که انواع تسمه­ها معمولا از نظر عرض محدودیت دارند و این مسئله می­تواند باعث شود تا مصارف کمتری داشته باشند.

این در حالی است که انواع مختلف ورق­های فولادی را می­توان به­صورت گسترده مورد استفاده قرار داد، حتی یکی از روش­های تولید تسمه نیز استفاده از ورق به­عنوان ماده اولیه است.

دیگر تفاوت تسمه با ورق فولادی در این است که معمولا تسمه­ها از مقاومت و استحکام بالاتری برخودار هستند و در مواردی که توجهی به عرض محصول نباشد و بخواهید از نمونه­ای با مقاومت بالا استفاده کنید این محصول مناسب­تر خواهد بود.

کدام ارزان تر اند؟ تسمه فولادی یا ورق فلزی؟

در مقایسه بین قیمت ورق آهنی با تسمه باید به معیارهای مختلفی توجه کرد به این صورت که ضخامت، کیفیت و برند سازنده می­تواند روی هزینه نهایی هر کدام از این محصولات تاثیر داشته باشد.

از همین رو هرچه ضخامت یکی از انواع ورق یا تسمه بیشتر باشد می­توان انتظار داشت که قیمت نیز افزایش پیدا کند، البته باید این را هم در نظر داشت که معمولا قیمت ورق سیاه به­عنوان یک محصول اولیه در مقایسه با دیگر تولیدات فولادی کمتر است.

و در آخر باید گفت

در رابطه با تفاوت تسمه با ورق فولادی باید به نوع کاربرد این محصولات توجه کرد که با توجه به اینکه عرض انواع مختلف تسمه در مقایسه با ورق­ها کمتر است، به­طور معمول دامنه کاربرد محدودتری دارند. تسمه به صورت برش هایی صاف و یکسان است که روی ورق شکل داده می شود. این محصول به دسته های مختلفی تقسیم می شود که مهم ترین و پر کاربرد ترین آن ها نوع آهنی است. ورق از فلزات آهنی و غیر آهنی مانند فولادهای ضد زنگ، فولاد ساختمانی یا آلیاژهایی مثل برنج، مس، آلومینیوم و غیره ساخته می شود 

انواع تسمه­های فولادی شامل فابریک، نورد، ماشینکاری و ترانس است، از طرفی ورق­های آهنی در دسته­هایی همچون آجدار، سیاه، روغنی، گالوانیزه، اسیدشویی و رنگی قرار می­گیرند.

منبع: https://ahanmelal.com/blog/tafavot-tasme-va-varegh